Sağlık Sisteminde Doğrular, Yanlışlar (1)

2002 yılından sonra Sağlıkta Dönüşüm adı altında yapılan değişiklikler ile yeni bir süreç başlamıştır.  SSK, BAĞ-KUR ve Emekli Sandığının tek bir şemsiye altında toplanması ve herkesin hem devlet hem de üniversite hastanelerinden hizmet alması doğru bir yaklaşımdır.  Ancak sonraki süreçte sağlıkta dünya bankası kaynaklı bir özel sektör dönemi başlamıştır. Birçok özel sağlık kuruluşu mantar gibi çoğalmış ve sektörde kontrolsüz bir büyüme dönemi yaşanmıştır. SGK kapsamında birçok sigortalı özel hastanelerde tedavi olmaya başlamış, yüklü faturaları SGK kontrol mekanizmaları olmadan ödemiştir. Bu arada Sağlık Uygulama Tebliği (SUT) yoluyla sağlık kurumlarına yapılan ödemeler kısıtlanmaya çalışırken işin ucu giderek kaçmış SUT fiyatları gerçekçi olmayan düzeylere düşmüş ve birçok kayıt dışı gelir baş göstermiştir.

15 Şubat 2008 tarihinde cumhuriyet tarihinde bir ilk yaşanmış ve hiçbir demokratik ülkede asla olamayacak planlama yönetmeliği çıkarılmış ve özel sağlık kuruluşlarında çalışacak sağlık personeli sayısına sağlık bakanlığı karar vermeye başlamıştır. İlaveten alınacak tıbbi cihazlar içinde sağlık bakanlığı onayı zorunlu kılmıştır. Adı geçen yönetmelik sonucu yeni bir doktor borsası oluşmuş, kadroların ve ruhsatların maddi anlamda arz ve talebinin oluşmuş böylelikle, bir anlamda hekim ve sağlık kuruluşları karaborsası ortaya çıkmıştır.

AKP’nin gerçekleştirdiği mevzuat değişiklikleri ile kamu eğitim araştırma ve üniversite hastanelerinde önemli miktarda konusunda deneyimli ve yetkin hekim kaçışı oluşmuş ve sonuçta asistan eğitimi sürdürülemez hale geldiği kamuoyunda tartışılır hale gelmiştir. Birçok eğitim araştırma ve üniversite hastanesinde önemli ameliyatlar problemler yaşanmaya başlamıştır.  Tıp eğitiminde öğrenci kadroları hesapsızca arttırılmış, eğitimin kalitesi düşmüş ve kaliteye değil kantiteye dayalı bir eğitim anlayışı egemen olmuştur.

 Sağlıkta getirilen performans sistemi önemi adaletsizlikler içermektedir. Bu sistemde yapılan işin kalitesi hiç önemli değildir. Sadece hekimin yaptığı işin miktarı ya da sayısı önemlidir. Parça başına ödenen bu ücretler birçok gereksiz tıbbi müdahalelere yol açmakta ve hekimler günü kurtarma gayretiyle ekonomik geliri yüksek işlemleri tercih etmektedirler. Bu arada Malpraktis konusu kanayan önemli bir yaradır. Hekimler bir yanda düşük ücretle çalışmakta diğer yanda da yüksek tazminat davaları riskiyle karşı karşıya kalmaktadırlar. Bu nedenle defansif tıp olarak tabir edilen riskli ameliyatları yapmama durumu giderek yaygınlaşmaktadır. Günümüzde kamuda bu tür riskli operasyonları yapacak hekim sayısı giderek azalmaktadır, bu da önemli bir tehlikedir. Örneğin sayın Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ı ameliyat yapan hekimin tam gün yasası nedeniyle çalıştığı İstanbul Üniversite’sinden özel bir vakıf üniversitesine geçmesinin basında yer alması bu konuda önemli örneklerden birsidir. Gün gelecek kamuda bu tür riskli operasyonları hakkıyla yapacak hekim artık bulunamayacaktır.

Performans sistemindeki ödemeler gerçekçi değildir. Gerek tam gün yasası gerekse önceden ödenen katkı paylarının kaldırılması üniversite hastanelerini finansal açıdan darboğaza sokmuştur. Eskiden kar eden ve çalışan hekimini mutlu eden üniversite hastaneleri artık tam bir finansman problemi ile karşı karşıya kamışlardır.

İyi bir sağlık hizmetini sunmanın en temel yolu sağlık çalışanını mutlu etmektir. Siz yetişmiş hekiminizi bezdirirseniz, hakkını vermezseniz dünyanın en iyi hastanesini de kursanız en son teknolojik cihazları getirseniz de asla başarılı bir sağlık hizmeti veremezsiniz. Günümüzde hekimin emeği değersizleştirilmiş ve halk nezdindeki itibarı giderek azaltılmıştır. Üniversite hastanelerindeki katkı payları kaldırılırken vakıf üniversiteleri teşvik edilmiştir. Devletin kendi üniversitelerinin kalbine kurşun sıkarken vakıf üniversitelerini anormal teşvik etmesi kabul edilemez bir durumdur. Mevcut SGK fiyatlarıyla sağlık hizmetinin sunulması mümkün olmamaktadır. Özel sağlık kuruluşları hastadan aldıkları fark ödemeleriyle ayakta durmaktadırlar. Üniversite hastaneleri yasal olmayan böyle bir illegal farkı alamadıkları için büyük problemlerle karşı karşıya kalmaktadır.