NATO için 2018, yeni karargahının kapılarının açıldığı, kriz anında hızlı tepki verme gücünü geliştirdiği, Soğuk Savaş'tan bu yana gerçekleştirdiği en büyük askeri tatbikatı ve kritik Brüksel Zirvesi'yle önemli bir yıl oldu.
Giderek daha karmaşık hale gelen güvenlik tehditleri karşısında NATO'nun varlığının sorgulanmaya başlandığı bir dönemde, 29 üyeli ittifak, komuta yapısını uyarlama ve modernize etme konusunda önemli adımlar attı.
Geleneksel olarak 2 yılda bir düzenlenen NATO Zirvesi bu yıl Brüksel'de gerçekleştirilirken, ittifak her yıl olduğu gibi dışişleri bakanları düzeyinde iki, savunma bakanları ve genelkurmay başkanları düzeyinde üçer toplantıya ev sahipliği yaptı.
Yeni karargahın kapıları açıldı
NATO için 2018 lojistik anlamda da önemli bir gelişmeye sahne oldu. İttifak, inşası yaklaşık 8 yıl süren ve 1,17 milyar avroya mal olan yeni karargahının kapılarını yıl ortasında açtı.
Dünyanın en büyük ofis alanına sahip binaları arasında yer alan karargah, hem NATO'nun küresel konjonktürdeki "güçlü imajını" yansıtıyor, hem de 29 farklı ülkenin delegasyonunu tek çatı altında toplayarak birlik mesajı veriyor.
Brüksel Zirvesi
İttifakın yeni karargahının açılması onuruna 29 ülke lideri bu yıl NATO Zirvesi için Brüksel'de bir araya geldi. 11-12 Temmuz'da düzenlenen zirve, özellikle Avrupa Birliği (AB) ülkeleri ve ABD yönetimi arasındaki ilişkilerin ticari konular nedeniyle gergin olduğu bir dönemde gerçekleşti.
Zirveye ABD Başkanı Donald Trump'ın aralarında Almanya'nın da bulunduğu Avrupa ülkelerine külfet paylaşımı konusundaki eleştirileri damga vurdu.
Rusya'dan doğal gaz tedarik eden Almanya'yı "Rusya'nın esiri olmakla" suçlayan Trump, kapalı kapılar ardında müttefiklerin savunma harcamalarını artırmaması durumunda ABD'nin desteğini çekeceği sinyalini verdi.
NATO Hazırlık Girişimi
NATO için Brüksel Zirvesi'nde kaydedilen en önemli gelişmelerden biri tüm müttefiklerin NATO Hazırlık Girişimi'ne onay vermesi oldu.
NATO Hazırlık Girişimi'yle giderek daha karmaşık bir güvenlik ortamında özellikle Rusya'dan kaynaklanabilecek olası tehditlere karşı ittifakın hızlı bir şekilde cevap verme kabiliyetini ve caydırıcılığını artırması planlanıyor.
"4-30'lar" olarak da adlandırılan girişim çerçevesinde, NATO'nun 2020'ye kadar tüm müttefiklerinin katkısıyla 30 mekanize tabur, 30 hava muharip filo ve 30 muharip gemiyi 30 gün veya daha az sürede göreve hazır olabilecek kapasitede tutması öngörülüyor.
İttifakın "hazır olma kültürünü" geliştirmeyi amaçlayan girişim, mekanize taburların, hava muharip filoların ve muharip gemilerin savaş da dahil üst düzey yoğunluktaki askeri krizlere hızlı müdahale için hazır tutulması ve bunların Avrupa ve Atlantik üzerinden rahatlıkla hareket etmesini öngörüyor.
Irak eğitim misyonu
Brüksel Zirvesi'nde öne çıkan bir diğer konu da NATO'nun Irak eğitim misyonunu resmi olarak başlatması oldu.
NATO, terörle mücadele kapsamında Irak'ta başlatacağı eğitim misyonu ile yerel güvenlik güçlerine eğitim verme, okul ve akademilerin kurulması kararını aldı.
Eğitim misyonunun bir yıllığına komutasını Kanada, komuta yardımcılığını ise Türkiye üstlendi.
NATO, Irak eğitim misyonuyla DEAŞ ve benzer terör örgütlerinin Irak'ta tekrar ortaya çıkmasını engellemeyi amaçlıyor.
Makedonya'ya davet
Müttefikler, zirvede aynı zamanda Makedonya'ya ittifaka üyelik müzakerelerini başlatmak için davet gönderdi.
Makedonya'ya NATO'nun 30. üyesi olmak üzere müzakerelere başlayabilmesi için Yunanistan'la olan isim sorununu çözme koşulu öne sürüldü.
AB'yle ilişkiler geliştirildi, Rusya'yla gerildi
NATO ile AB arasında son 2 yıldır ivme kazanan ilişkiler, 2018'de de NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, AB Konseyi Başkanı Donald Tusk ve AB Komisyonu Başkanı Jean-Claude Juncker'in iş birliğini artırmaya yönelik imza attıkları anlaşmayla güçlendirildi.
AB ve NATO hibrit ve siber operasyonlar, terörle mücadele, tatbikatlar ve askeri hareketlilik gibi önemli alanlarda iş birliğini daha da ileriye götürme kararı aldı.
AB vatandaşlarının yüzde 90'ından fazlasının bir NATO ülkesinde yaşaması, ilişkileri geliştirmek için önem taşırken, ittifakın ezeli hasmı Rusya'yla ilişkileri gerdi.
"Skripal olayı" olarak da bilinen İngiltere'de eski Rus ajanı Sergey Skripal ve kızının kimyasal gazla zehirlenmesine tepki olarak NATO, bünyesindeki 7 Rus diplomatın akreditasyonunu iptal ettiğini, beklemede olan 3 akreditasyonu da reddettiğini duyurdu.
Diğer yandan taraflar arasındaki gerginlik, NATO'nun Rusya'yı Orta Menzili Nükleer Silahları Sınırlandırma (INF) Antlaşması'nı ihlal etmekle suçlaması ve antlaşmanın hükümlerini yerine getirmesi için yaptığı yoğun çağrılarla biraz daha tırmandı.
Yakın zamanda ise Rusya ve Ukrayna arasında Azak Denizi'nin Kerç Boğazı bölgesinde artan gerginlik, NATO nezdinde endişe yarattı.
Gerginlikte Ukrayna'nın tarafını tutan NATO, Kiev'in toprak bütünlüğü ve egemenliğine verdiği desteği teyit etti.
NATO, bu çerçevede Rusya'nın şiddet kullanımını kınarken, bölgedeki gelişmeleri yakından takip edeceğine ve gerekli önlemleri alacağına işaret etti.
"Trident Juncture"la dev gövde gösterisi
NATO, Rusya'yla ilişkiler gergin seyrederken ittifakın Soğuk Savaş'tan bu yana en büyük ve kapsamlı askeri tatbikatı olarak tarihe geçen "Trident Juncture"ı gerçekleştirdi.
NATO'nun tüm müttefikleri ve bazı ortaklarıyla yoğunluklu olarak Rusya'yla sınırı bulunan Norveç'te gerçekleştirdiği tatbikata 50 bin asker, 250 uçak, 65 gemi ve 10 bin araç katıldı.
Tatbikatta, kolektif savunma taahhüt eden NATO'nun 5'inci maddesi "hayali" ancak "gerçekçi" bir senaryoyla, bir ittifak üyesi saldırıya uğradığında NATO güçlerinin hızlı bir şekilde saldırı altındaki müttefikin "egemenliğini tekrar inşa etmek" için harekete geçme kabiliyeti ölçüldü.
Diğer yandan NATO bu yıl toplamda 106 tatbikat gerçekleştirdi. NATO müttefikleri ise ulusal ve çok uluslu olmak üzere yaklaşık 180 tatbikat düzenledi.
